İstanbul’un Derin Tarihinden

 İstanbul’un görkemli tarihssesl yapılarından birisi Yerebatan Sarnıç’ı. Bizans İmparatoru Justinyan tarafından 542 yılında yapılan bu büyük yer altı sarnıcı, suyun içinden yükselen ve sayısız gibi görülen mermer sütunlar nedeniyle halk arasında “Yerebatan Sarayı” olarak isimlendirilmiş. Sarnıcın bulunduğu yerde daha önce bir Bazilika bulunduğundan, Bazilika Sarnıcı olarak da biliniyor. Sarnıç uzunluğu, 140 mt. genişliği 70 mt. ölçülerinde bir dev yapıdır. 52 basamaklı taş bir merdivenle inilen bu sarnıcın içerisinde 9 m yüksekliğinde 336 sütun bulunuyor. Sarnıcın tavan ağırlıı kemerler vasıtasıyla sütunlara aktarılmış.Çoğunluğu daha eski yapılardan toplandığı düşünülen, ve çeşitli mermer cinslerinden yontulmuş sütunların büyük bir kısmı tek parçadan, bir kısmı da iki parçadan oluşmaktadır. Bu sütunların başlıkları yer yer farklı özelliklerden taşır.Beni en etkiliyen kısımlardan birisi ise, toplamda 100.000 ton su depolama kapasitesine sahip.

Sarnıçtaki sütunların, hemen hemen hepsi silindir biçiminde. Sarnıcın kuzeybatı köşesinde iki sütunun altında kaide olara kullanılan iki Medusa başı, Roma dönemi heykel sanatının şaheserlerindendir. Sarnıcı ziyaret eden insanların en çok ilgisini çeken eserler buraya nasıl geldi hala bilinmiyor.

Medusa

Medusa, bir efsaneye göre Medusa, Yunan Mitolojisinde yeraltı dünyasının dişi canavarı olan üç Gorgona’dan biridir. Bu üç kız kardeşten yılanbaşlı Medusa kendsine bakanları taşa çevirme gücüne sahiptir. Bir görünüşe göre o dönemde büyük yapıları ve özel yerleri korumak için Gorgona resim ve heykelleri kullanırdı ve sarnıca Medusa başının konulması da bu yüzdendir. Başka bir rivayeyte göre de Medusa siyah gözleri, uzun saçları ve güzel vücudu ile övünen bir kızdı. Medusa, Zeus’un oğlu Perseus’u seviyordu. Bu arada Athena da Perseus’u sevmekte ve Medusa’nın saçlarını yılana çevirdi. Artık Medusa’nın baktığı herkes taşa dönüşüyordu. Daha sonra Perseus Medusa’nın başını kesmiş ve onun bu gücünden yararlanarak pek çok düşmanı yenmiştir.

Buna dayanarak Medusa başı Bizans’ta kılıç kabzalarına işlenmiş ve sütun kaidelerine ters olarak yerleştirilmiştir. Bir rivayete göre de Medusa ayağa bakıp kendisini taşa çevirmiştir. Bu yüzden buradaki heykeli yapan heykeltraş ışığın yansıma aılarına göre Medusa’yı üç ayrı konumda yapmıştır.

Sarnıcı Cumhuriyet döeminde İstanbul Belediyesi tarafından bir çok kez onarılmıştır. En son 1985 -1987 yılları arasında yapılan büyük temizlik ve onarım neticesinde 50.000 ton çamur çıkarılmıştır. Sarnıç, geçmişte de olduğu gibi balıklarla birlikte yaşamlarına devam etmektedir.