Gri Pasaport Nedir, Kimlere Verilir?

Hizmet pasaportu ya da hizmet damgalı pasaport olarak adlandırılan gri pasaport, yaygın olarak gri pasaport olarak biliniyor. Yurt dışına devlet tarafından görevlendirilen kişilere verilen, görev süresi boyunca geçerliliği bulunan gri pasaport tıpkı yeşil pasaport gibi birçok ülkeye vizesiz geçiş hakkı tanıyor.

Konumu ve görevi gereği diplomatik (siyah) ya da hususi (yeşil) pasaport alamayan kişiler devlet tarafından yapılan yurt dışı görevlendirmeleri nedeniyle gri pasaport alabiliyor. Gri pasaport almaya hakkı bulunan kişiler arasında hükümet ya da belediyeler tarafından görevlendirilen personeller, uluslararası kuruluşlarda Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil eden memurlar, Türk Hava Kurumu ve Türkiye Kızılay Cemiyeti görevlileri, federasyona bağlı sporcular, halk oyunu üyeleri, sempozyum, akademik çalışma ya da resmi görevle yurt dışına giden akademisyenler, sarı basın kartı sahibi gazeteciler bulunuyor.

Aile sebebi ile gri pasaport çıkarma hakkı bulunanlar ise oldukça sınırlı. Yalnızca yurt dışında Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil eden memurların aileleri gri pasaport alabiliyor. Bunun dışında görevi sebebi ile gri pasaport çıkaran kişilerin eş ve çocuklarının gri pasaport hakkı yok.

Gri pasaport süresi

Gri pasaportun geçerlilik süresi iki ayrı kıstasa göre ve bu kıstaslardan yalnızca birinin koşullarına göre belirleniyor. Yurt dışında görevli olarak Türkiye’yi temsil eden memurlar en fazla 5 yıllığına gri pasaport çıkarabilirken, memurlar dışındaki herkes görevlendirilen ülkenin TC vatandaşlarından istediği asgari pasaport geçerlilik süresine ve bu süreye görev sürelerinin eklenmesine göre pasaport alıyor.

Bu asgari geçerlilik süresini de şöyle açıklayayım: Sarı basın kartı gazeteci olarak gri pasaport alma hakkım var. Çalıştığım kurumun beni görevlendirdiği ülke Fransa olsun. Fransa ülkeyi ziyaret eden Türk vatandaşlarından ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en az 1 yıl geçerliliğe sahip pasaport talep ediyor.

Gri pasaport başvurusu sırasında görev yerinin Fransa olması nedeniyle görevli pasaportun geçerlilik süresini seyahat tarihinin (görev süresinin) üzerine 1 yıl ekleyerek sonuçlandırıyor. Gri pasaportun geçerlilik süresi 2 yıl oluyor. Eğer Yunanistan gibi 3 ay geçerlilik isteyen bir ülkede görevlendirilmiş olsaydım pasaportumun geçerlilik süresi 1 yıl 3 ayla sınırlı olacaktı. Gri pasaportun mümkün olduğunca uzun geçerlilik süresine sahip olması için görevlendirildiğiniz ülkenin asgari pasaport süresi bölümüne detaylıca bakmanızı öneririm.

Görev sonrası gri pasaportun iadesi

Gri pasaportla yurt dışına çıktıktan sonra pasaportun aldığınız kurumda emanete bırakılması gerekiyor. Bu kural fiilen işlemiyor. Bu yüzden geçerlilik süresi boyunca kişisel seyahatlerini de gri pasaportuyla yapan çok sayıda kişi var.

Ancak olası bir denetimde yasalara aykırı bir eylem olduğu için sıkıntı yaşanabilir. Emanetten sorumlu kurum ise sizi görevlendiren merci. Basın kartlı gazeteciler için bu kurum Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi, federasyona bağlı sporcular için ilgili federasyon, akademisyenler için üniversiteleri.

Gri pasaport nasıl yenilenir?

Gri pasaport başvuruları yalnızca il nüfus müdürlüklerinden yapılıyor. İlçe nüfus müdürlükleri gri pasaport başvurusu kabul etmiyor. Süresi biten gri pasaportu yeniletmek için yeni bir görevlendirme yazısı ile sıfırdan pasaport başvurusu yapmak şart. Eski pasaport defterinin uzatılması gibi bir şey söz konusu değil.

Süresi biten gri pasaportu yeni pasaport başvurusunda yanınızda götürüp iptal ettirmek zorundasınız. İptal edilen gri pasaport tarafınıza iade ediliyor. Giriş-çıkış kaşelerini gelecekteki vize işlemleri sırasında kullanabilirsiniz.

Gri pasaportun avantajları neler?

Gri pasaport başvurusu yapanlardan sadece pasaport defter bedeli alınıyor. Süreye göre değişen pasaport harcı ödemenize gerek yok. 2021 yılı tarifesine göre pasaport defter bedeli 180,00 TL.

Gri pasaport sahipleri bordo (umuma mahsus) pasaport sahiplerinin vizesiz seyahat edebildikleri ülkelerin dışında gri pasaporta vize istemeyen ülkeler için planladıkları seyahatlerini de vizesiz gerçekleştirebiliyor. Gri pasaportla 156 ülkeye vizesiz seyahat imkanı var. Bu ülkeler arasında Schengen ülkeleri de var.